10 ważnych zagrożeń w internecie. Znasz je wszystkie?

FOMO, flaming, sexting – zagrożenia w internecie to coś więcej niż sieciowe zjawisko. Część z nich zaskakuje, inne – mogą poruszać. wszystkie mają wspólną cechę: warto o nich wiedzieć.

Z przygotowanego przez UKE raportu z Badania opinii publicznej w zakresie funkcjonowania rynku usług telekomunikacyjnych oraz preferencji konsumentów, przeprowadzonego wśród dzieci i rodziców, dowiadujemy się między innymi o nowoczesnych zagrożeniach internetowych. Wśród wymienianych niebezpieczeństw pojawiają się terminy takie jak FOMO, flaming, griefing, JOMO czy sexting. Na czym dokładnie polegają te zjawiska i w jaki sposób można zabezpieczyć przed nimi siebie i (przede wszystkim) dziecko?

Oto najpoważniejsze dziś zagrożenia w internecie.

1. FOMO – uzależnienie od dostępu do informacji

FOMO, z ang. fear of missing out, to strach przed tym, że ominie nas ważna informacja lub wydarzenie, które ma duże znaczenie. Oficjalnie choroba ta nie jest wpisana do żadnego rejestru. Jednak w mediach coraz częściej pojawia się informacja na temat objawów i konsekwencji FOMO. Strach i dyskomfort, spowodowany strachem przed przeoczeniem informacji, objawia się niczym innym jak nieustannym sprawdzaniem ekranu telefonu. Dopiero kiedy dana osoba upewni się, że nie otrzymała żadnego powiadomienia (lub też przejrzy nowości w mediach społecznościowych), strach rozładowuje się… przynajmniej na chwilę.

FOMO wydaje się być konsekwencją nadmiaru informacji, którymi jesteśmy bombardowani przez internet każdego dnia. Warto mieć świadomość istnienia takiego zjawiska i panować nad chęcią sprawdzenia smartfona czy Facebooka. Obecnie powstaje coraz więcej aplikacji, które promują spędzanie czasu bez telefonu. Działają sprawdzając np. ilość odblokowań ekranu telefonu w ciągu dnia. Taka aplikacja to dobry pomysł dla osób, które czują, że telefon pochłania zbyt wiele ich czasu. Jeśli okaże się, że ktoś odblokowuje telefon 500 lub 1000 razy dziennie, z pewnością można mówić o FOMO.

Przeciwieństwem FOMO jest JOMO, czyli joy of missing out. To stan, w którym celowo unikamy informacji i czerpiemy radość z tego, że na jakiś czas mogliśmy się wyłączyć. Coraz więcej osób odczuwa pewne przeładowanie ogromną ilością informacji, które trafiają do nas nie tylko z ekranu smartfona, ale też z reklam w telewizji czy na ulicy. JOMO jest odpowiedzią na zmęczenie takim stanem rzeczy. I bardzo dobrze – czasem warto wyłączyć telefon na niedzielę i odpocząć. Choć w raporcie UKE JOMO wymianie jest na liście zagrożeń, wydaje się ono zjawiskiem raczej pozytywnym.

2.MOMO – lalka, która zachęca do samobójstwa

MOMO Challenge to zjawisko, przed którym od pewnego czasu przestrzega policja. Jest zagrożeniem dla osób, które korzystają z aplikacji WhatsApp. Lalka wysyła zdjęcia do przypadkowych użytkowników, a kiedy zostanie dodana do grona znajomych, zaczyna niebezpieczną grę. MOMO zleca zadania do realizacji, które ostatecznie mają doprowadzić do popełnienia samobójstwa.

Jej ofiarami są przede wszystkim dzieci – jak na razie działalność MOMO została wykryta w Stanach Zjednoczonych, Francji, Niemczech czy Hiszpanii. Lalka ma czarne włosy, nienaturalnie wyłupiaste oczy i szeroki uśmiech. W niektórych przypadkach dołączenie makabrycznej lalki do grona znajomych skutkuje zainfekowaniem telefonu niebezpiecznym wirusem, wydobywającym prywatne dane użytkownika.

3. Flaming – sprowadzanie dyskusji na niebezpieczne tory

Kolejne zagrożenie internetowe, wymieniane przez UKE, to flaming. Zjawisko to związane jest z mową nienawiści i trollingiem. Polega na celowym zaognianiu dyskusji w celu wzbudzenia silnych, negatywnych emocji wśród innych użytkowników. Występuje przede wszystkim w mediach społecznościowych i w serwisach dyskusyjnych. Podczas ataku dochodzi do odejścia od pierwotnego tematu – zamiast tego pojawiają się obelgi i groźby. Każdorazowo należy zgłosić taką sytuację moderatorowi rozmowy.

4. Griefing – zachowanie graczy, uniemożliwiające grę innym

Griefing to termin pochodzący od angielskiego słowa grief – żal, zgryzota. Oznacza przeszkadzanie innym graczom, najczęściej sojusznikom, w rozgrywce i uniemożliwianie im normalnej gry. Pojawia się najczęściej w grach typu MMORPG. Do przykładowych zachowań, klasyfikowanych jako griefing, należy między innymi zabijanie graczy w tej samej drużynie czy udzielaniem fałszywych wskazówek. Takie zachowanie powoduje negatywne emocje wśród innych graczy i często kończy się zablokowaniem lub nawet usunięciem konta.

5. Patostreaming – niebezpieczne transmisje internetowe

Od pewnego czasu coraz częściej mówi się o patostreamingu. Jest to transmisja internetowa, prowadzona w serwisach takich jak YouTube – udostępniających wideo strumieniowe. W trakcie transmisji publikowane są różnego typu zachowania, uznawane powszechnie za negatywne i patologiczne. To na przykład libacje alkoholowe, zażywanie narkotyków, przemoc, w tym przemoc domowa, wulgaryzmy czy transmitowanie niebezpiecznych zachowań w internecie, na przykład nawoływania nieletnich do aktywności seksualnej. Działalność osób, prowadzących patostreamy, często jest nielegalna, w związku z czym skutkuje interwencjami policyjnymi. Niejednokrotnie autorzy patostreamów pociągani są do odpowiedzialności prawnej. Osoby, które spotkają się z takimi zachowaniami, powinny zgłosić je do moderatorów serwisu YouTube, a nawet na policję.

6. Hejt – mowa nienawiści

Zjawisko hejtu stało się niemal powszechne. Polega ono na okazywaniu pogardy i złości w internecie. Hejt może być skierowany do przedstawicieli danej płci czy narodowości, jednak jego ofiarą często padają przypadkowe osoby, szukające porady czy chcące wypowiedzieć się na dany temat. Zjawisko hejtu jest niestety coraz bardziej powszechne, w związku z czym spotyka się z nim ogromna ilość internautów. Występuje przede wszystkim w mediach społecznościowych czy w serwisach, w których prowadzone są dyskusje światopoglądowe. W przypadku spotkania się z hejtem nie należy wdawać się w dyskusje z hejterem. Lepszym rozwiązaniem będzie zgłoszenie danego użytkownika moderatorom – usunięcie czy zablokowanie konta to najlepszy sposób na poradzenie sobie z hejterem.

7. Trolling – celowe irytowanie innych użytkowników

Zjawisko trollingu stało się równie powszechne jak hejt internetowy. Tzw. trolle działają niemal w każdym miejscu w sieci. Trolling to antyspołeczne zachowanie, polegające głównie na obrażaniu i ośmieszaniu innych osób, stosowanie dezinformacji oraz uniemożliwianie prowadzenia normalnej dyskusji innym użytkownikom. Celem trolla jest wywołanie kłótni – z tego powodu często pisze on o sprawach, które są bardzo kontrowersyjne. Obecnie świadomość tego zjawiska coraz bardziej wzrasta, w związku z czym internetowi trolle są ignorowani i użytkownicy nie zwracają na nich uwagi. Warto jednak zgłaszać takie zachowania moderatorom.

8. Cyberbullying – przemoc z użyciem nowoczesnych technologii

Cyberbullying to nowoczesna forma przemocy, w której wykorzystywany jest internet lub telefony. Celem działania jest wyrządzenie emocjonalnej, a w konsekwencji nawet fizycznej szkody drugiej osobie. Polega ono na powtarzaniu aktów przemocy, takich jak dręczenie, groźby czy publikowanie ośmieszających daną osobę treści. Problem ten może dotyczyć nawet 50% dzieci i nastolatków. Z tego powodu do akcji przeciw cyberbullyingowi włączyć się UNICEF, przygotowując kampanię społeczną „Jeden strzał wystarczy”.

W kampanii wykorzystano zdjęcia, budzące oczywiste skojarzenia pomiędzy przemocą wirtualną a egzekucją. Obecnie w coraz większej ilości szkół przeprowadzane są zajęcia, które mają na celu uświadamianie młodym osobom zagrożeń, związanych z cyberbullyingiem. Rodzice również powinni pamiętać o tym, że sprawcami przemocy mogą być rówieśnicy dziecka – z tego powodu bardzo istotny jest kontakt z dzieckiem oraz obserwowanie jego zachowania.

9. Sexting – przekazywanie treści erotycznych

Sexting to forma komunikacji elektronicznej, w której przekazywane są treści o charakterze erotycznym. Zjawisko to jest coraz bardziej popularne wśród nastolatków, którzy przesyłają sobie erotyczne treści – często są to również własne, nagie zdjęcia. Często dzieje się to już na wczesnym etapie znajomości, a wiele osób wysyła tego rodzaju treści obcym osobom. Należy pamiętać o tym, że osoba po drugiej stronie może wykorzystać zdjęcia czy filmy w dowolny sposób. Zjawisko jest szczególnie niebezpieczne dla dzieci i nastolatków. Dlatego rodzice powinni dokładnie uświadamiać swoje dzieci na temat tego, jakie niebezpieczeństwa niesie za sobą rozsyłanie tego rodzaju treści. Poważnym zagrożeniem są również osoby, które nawiązują internetową znajomość z dziećmi, a po pewnym czasie zaczynają przesyłać im erotyczne zdjęcia i filmy. Takie zachowanie może być uznawane za nowoczesną odmianę pedofilii i – niestety – jest równie niebezpieczne.

10. Sextortion – konsekwencja sextingu

Sextortion to zjawisko, polegające na szantażowaniu osoby, która przesłała erotyczne treści do kogoś innego, na przykład swoje zdjęcia. Osoba po drugiej stronie może ją szantażować, mówiąc na przykład, że jeśli nie wyśle kolejnych zdjęć, to poprzednie zostaną opublikowane w internecie lub pokazane rodzicom. Często przedmiotem szantażu są również pieniądze – ofiara zmuszana jest do przekazywania pewnych kwot, bo w przeciwnym razie treści zostaną opublikowane. Jest to bardzo niebezpieczne zjawisko, które dotyka nie tylko dzieci, ale też dorosłych. Pierwszym krokiem jest zaprzestanie kontaktu z osobą, która szantażuje. Warto zachować wszystkie dowody i zwrócić się o pomoc na policję. Osoby dorosłe powinny również przestrzegać swoje dzieci przed takim zagrożeniem, wyjaśniając im konsekwencje przesyłania treści erotycznych innym osobom.

Zagrożenia w internecie a dzieci – jak ustrzec je przed siecią?

Jak widać internet, choć niesie ze sobą wiele możliwości, nie jest do końca przyjaznym miejscem. Wiele osób wykorzystuje go do prowadzenia działalności przestępczej lub do rozpowszechniania treści, które mogą być szkodliwe. Z tego powodu tak ważna jest znajomość zagrożeń, które czyhają w sieci, a także świadomość tego, jak sobie z nimi radzić. Choć internetowe niebezpieczeństwa często dotyczą dorosłych, najbardziej narażone są dzieci – dlatego tak ważny jest dialog i rozmowa na temat tego, jakie zagrożenia mogą pojawiać się w internecie.

Paulina Majer

Felietonistka serwisu PanWybierak aktywnie poszukująca odpowiedzi na to, „co”, „gdzie”, „jak” i „kiedy”. Pasjonatka technologii w każdym, najbardziej nietypowym wymiarze. Nieustannie zastanawia się nad tym, jakie nowe rozwiązania przyniesie przyszłość. Prywatnie: aktywna podróżniczka.