Rynek usług telekomunikacyjnych – w jaki sposób dzieci korzystają z internetu?

Badanie opinii publicznej w zakresie funkcjonowania rynku usług telekomunikacyjnych oraz preferencji konsumentów, przeprowadzone przez UKE wśród dzieci i ich rodziców, pokazuje, w jaki sposób dzieci korzystają z internetu oraz z telefonów. Wiedza ta jest szczególnie przydatna dla wszystkich rodziców, którzy dbają o bezpieczeństwo swoich dzieci, a jednocześnie chcą, aby ich dzieci mogły w pozytywny sposób wykorzystywać możliwości, jakie daje rynek telekomunikacyjny. Przedstawiamy najważniejsze wnioski, które można wyciągnąć z badania.

Kto wziął udział w badaniu?

Badanie UKE przeprowadzone zostało w listopadzie i grudniu 2018 roku. Obejmowało ono 500 dzieci w wieku od 7 do 14 lat wraz z rodzicami. 51,4% dzieci to chłopcy, a 48,6% to dziewczynki. 53,6% dzieci było w wieku od 7 do 10 lat, a 46,4% w wieku od 11 do 14 lat.

Jeśli chodzi o rodziców badanych dzieci, była tutaj istotna przewaga kobiet – ponad 83%. Nieco ponad 40% rodziców było w wieku od 36 do 40 lat, 27% miało 31-35 lat, a 21,8% 41 i więcej. 10% rodziców miało mniej niż 30 lat. Niecałe 78% to osoby pracujące, a 12,4% zajmowało się domem. 38,2% gospodarstw domowych liczyło trzy osoby – tyle samo procent rodzin składało się z czterech osób.

Telefonia komórkowa

Źródło: Badanie konsumenckie 2018, UKE

Nieco ponad trzy czwarte badanych dzieci zadeklarowało, że posiada telefon komórkowy. W większości przypadków odpowiedzi rodziców pokrywały się z odpowiedziami dzieci. 42,5% dzieci zaczęło korzystać z telefonu w wieku 7-8 lat, niecałe 30% w wieku 9-10 lat.

Źródło: Badanie konsumenckie 2018, UKE

Przeważająca większość dzieci korzysta ze smartfonów, a zaledwie co dziesiąte dziecko posiada telefon tradycyjny. Nieco ponad połowa telefonów jest na kartę, a około 40% na abonament.

• • Ponad 40% telefonów, posiadanych przez dzieci, zostało wybrane wspólnie (przez rodziców i dzieci). Nieco ponad 40% telefonów zostało wybranych przez samych rodziców, a 15% dzieci samodzielnie dokonało wyboru.

• • W przeważającej większości (71,5%) to rodzice wybrali ofertę, z której dzieci korzystają w telefonie. Co ciekawe, co czwarte dziecko samo dokonało wyboru oferty (23,5%).

• • Kolejne pytanie dotyczyło tego, z jakich usług w telefonie korzystają dzieci. Okazało się, że 88,1% dzieci wykorzystuje telefon w celu zadzwonienia do rodziców, 81,1% odbiera i wysyła SMSy, 77,7% dzwoni do kolegów i koleżanek, 68,7% dzieci gra w gry, 60,1% przegląda internet, 49% korzysta z komunikatorów, 46,6% korzysta z aplikacji, a 43,3% dzieci korzysta z mediów społecznościowych.

• 63,7% dzieci samodzielnie instaluje aplikacje na telefonie, a 32,7% robi to za zgodą rodziców.

Źródło: Badanie konsumenckie 2018, UKE

• • Prawie 90% dzieci nie korzysta z usług Premium w telefonie. Robi to około 8% dzieci. W większości są to gry (41,9%), aplikacje (38,7%), dzwonki na telefon (32,3%).

• • Jeśli chodzi o kontrolę rodzicielską, 44,1% rodziców przyznaje, że korzysta z takich aplikacji. Według dzieci korzysta z nich 36% rodziców.

• • 75,7% rodziców wspólnie z dzieckiem ustala zasady korzystania z telefonu. Nieco mniej niż 40% konfiguruje ustawienia bezpieczeństwa na urządzeniu dziecka.

• • Nieco mniej niż 90% dzieci (zarówno według samych dzieci, jak i rodziców) korzysta z telefonu na terenie szkoły. Jedynie 10% dzieci tego nie robi. Co ciekawe, tylko 18,7% dzieci zdarzyło się, że nauczyciel zabrał im telefon (według rodziców 12,8%).

• • Ponad 90% zna numer alarmowy oraz zasady korzystania z niego. 9,6% dzieci nie zna numeru alarmowego.

• 23,4% rodziców zadeklarowało, że ich dziecko nie posiada telefonu komórkowego. Najczęstsze powody to negatywny wpływ na rozwój dziecka (60,7%), brak potrzeby ze strony dziecka (42,7%), możliwość zetknięcia się z niepożądanymi treściami (23,1%), wysokie koszty (16,2%), niewystarczające umiejętności dziecka w zakresie obsługi telefonu (7,7%).

Korzystanie z internetu

Źródło: Badanie konsumenckie 2018, UKE

Niemal 90% dzieci korzysta z internetu, a co dziesiąte dziecko tego nie robi. 34,9% rozpoczęło korzystanie z internetu w wieku 7-8 lat, a 19,5% dzieci w wieku 8-10 lat. 16,1% dzieci zaczęło w wieku 5-6 lat, a 2,2% dzieci w wieku zaledwie 3-4 lat. 3,6% dzieci rozpoczęło korzystać z internetu mając 11-12 lat, a 0,2% mając 13-14 lat.

Źródło: Badanie konsumenckie 2018, UKE

76,3% dzieci korzysta z internetu w smartfonie, a 66,9% dzieci w laptopie. Co piąte dziecko wykorzystuje komputer stacjonarny, a co czwarte tablet.

Źródło: Badanie konsumenckie 2018, UKE

43,2% dzieci (według rodziców 41,9%) korzysta z internetu codziennie od 30 minut do dwóch godzin. Co piąte dziecko korzysta z niego od 2-3 godzin, a ponad 20% ma nieograniczony dostęp do internetu.

• • Ponad połowa (44,8%) rodziców korzysta z kontroli rodzicielskiej, a 54,7% rodziców tego nie robi. 73,4% rodziców wspólnie z dzieckiem ustala zasady korzystania z internetu, a 62,3% rozmawia z dzieckiem o jego doświadczeniach w sieci. Niecałe 40% rodziców wykorzystuje aplikacje do kontroli rodzicielskiej, a 35,2% rodziców udostępnia dzieciom jedynie bezpieczne i przyjazne treści. 35,2% rodziców konfiguruje urządzenie w taki sposób, aby było bezpieczne dla dziecka.

• • 70% dzieci ma ograniczenia dotyczące korzystania z internetu, a 75% ma ograniczenia, jeśli chodzi o ilość godzin spędzonych na graniu w gry (w tym w gry online).

• • 68,7% korzysta z gier online, ponad 59% słucha w internecie muzyki, 53,2% dzieci ogląda w internecie filmy, 47,9% dzieci korzysta z serwisów edukacyjnych, 46,3% dzieci wykorzystuje komunikatory, 43,4% korzysta z mediów społecznościowych, a co czwarte dziecko czyta serwisy informacyjne.

• • Jeśli chodzi o serwisy i portale społecznościowe, 59,7% dzieci korzysta z YouTube, 45,4% korzysta z Facebooka, 16,1% ze Snapchata, a 14,8% z Instagrama. 19,7% dzieci nie korzysta z serwisów społecznościowych. Jak widać, najbardziej popularne serwisy wśród dzieci to Facebook i YouTube.

• • 58,6% dzieci nie zamieszcza treści w serwisach społecznościowych. Robi to 40,3% dzieci. Odpowiedzi te dość dokładnie pokrywają się z odpowiedziami rodziców (odpowiednio 56,5% i 37,2%).

• Większość umieszczanych przez dzieci treści to posty i komentarze (85,3%), własne zdjęcia (74,1%), zdjęcia, na których jest rodzina i znajomi (41,3%), filmy własnego autorstwa (16,1%), transmisje wideo na żywo (16,1%).

Źródło: Badanie konsumenckie 2018, UKE

59,4% dzieci dba o swoją prywatność, nie udostępniając nikomu loginu i hasła do portali społecznościowych i nie wysyłając obcym osobom swoich zdjęć. 33% dzieci dba o ustawienia prywatności – zamieszczane treści widoczne są tylko dla znajomych. 22% używa trudnych haseł. 67,8% dzieci uważa, że emotikony mają duże znaczenie w komunikacji.

Źródło: Badanie konsumenckie 2018, UKE

Stosunkowo niewiele dzieci spotkało się kiedykolwiek z niebezpiecznymi zdarzeniami – co ciekawe, według odpowiedzi dzieci zdarzało się to częściej niż według odpowiedzi rodziców. Wydaje się, że dla rodziców jest to jeden z najistotniejszych elementów przeprowadzonego badania. 2,5% dzieci padło ofiarą ośmieszających je zdjęć i filmów, opublikowanych w internecie – w 36,4% przypadków zdarzało się to rzadko i bardzo rzadko, 27,3% zdarzało się to często i bardzo często. 6,7% dzieci spotkało się z wulgarnymi komentarzami na swój temat, a 1,8% dzieci było gnębionych przy pomocy SMSów i wpisów w mediach społecznościowych. 4% dzieci zostało wykluczonych z grona znajomych w sieci.

Źródło: Badanie konsumenckie 2018, UKE

14,5% dzieci natknęło się na obrazy lub filmy, prezentujące przemoc i okrucieństwo, a 17% dzieci spotkało się z treściami, prezentującymi mowę nienawiści. 13,2% dzieci natknęło się na drastyczne obrazy, a 8,9% na treści, prezentujące nagość i akty seksualne.

Źródło: Badanie konsumenckie 2018, UKE

Aż 8,7% dzieci poznało w internecie nowe osoby, jednak kontakt ograniczał się tylko do sieci.

• • Prawie 80% dzieci zna pojęcie „hejt”, 43% zna pojęcie „trolling”, a co czwarte dziecko słyszało o patostreamach. Niewielki procent dzieci zna pojęcia, takie jak cyberbullying, sexting, sextortion, FOMO, JOMO, FOJI, MOMO, flaming i friefing. To wskazówka dla rodziców, którzy powinni wyjaśnić dzieciom, na czym polegają te zjawiska. Można podejrzewać, że wielu rodziców również ich nie zna, jednak warto się z nimi zapoznać, aby mieć świadomość, jakie potencjalne zagrożenia mogą czyhać na dziecko w sieci.

• Jeśli chodzi o pozytywne aspekty korzystania z internetu, dla 60,2% jest on źródłem rozrywki, dla 54,4% dzieci stanowi pomoc w odrabianiu prac domowych, a 41,6% wykorzystuje sieć do kontaktu z rodziną i znajomymi. 33,2% dzieci uważa, że internet daje możliwość poszerzania wiedzy.

Źródło: Badanie konsumenckie 2018, UKE

Zarówno dzieci, jak i rodzice dostrzegają zagrożenia, które mogą wynikać z korzystania z internetu. Warto zauważyć, że dzieci widzą inne zagrożenia niż rodzice. Większość rodziców uważa, że największe zagrożenia to kontakt z nieznajomymi, możliwość uzależnienia od internetu oraz nieodpowiednie treści, natomiast dzieci dostrzegają takie zagrożenia, jak wirusy internetowe, negatywny wpływ na relacje z otoczeniem i nieprawidłowe wykorzystanie zamieszczanych przez nie treści. 26,2% dzieci uważa, że zagrożeniem jest cyberprzemoc oraz to, że nie wszystkie treści zamieszczane w sieci są prawdziwe. Jest to kolejna istotna wskazówka dla rodziców, którzy powinni przeprowadzić z dziećmi rozmowę na temat potencjalnych niebezpieczeństw – zarówno tych, które dostrzegają dzieci, jak i tych, których dzieci sobie nie uświadamiają.

• 74,3% rodziców uważa, że w sieci znajduje się zbyt wiele treści, przedstawiających przemoc, seks i przekleństwa.

Źródło: Badanie konsumenckie 2018, UKE

Najbardziej znane zasady bezpiecznego korzystania z internetu to niepodawanie w sieci danych osobowych i haseł oraz niewysyłanie zdjęć, nieudostępnianie prywatnych danych oraz to, że osoba po drugiej stronie niekoniecznie musi być tym, za kogo się podaje.

• • 81% rodziców rozmawiało ze swoimi dziećmi na temat zasad bezpiecznego korzystania z internetu. 62,2% brało udział w zajęciach, dotyczących tego tematu, organizowanych przez szkołę.

• • 11,2% rodziców zadeklarowało, że ich dzieci nie korzystają z internetu. Najczęstsze powody to negatywny wpływ internetu na rozwój dziecka (71,4%), możliwość zetknięcia z niepożądanymi treściami (50%) i niewystarczające umiejętności internetowe dziecka (32,1%).

• 54% badanych nie spotkało się z organizacjami, mającymi na celu ochronę dzieci w internecie. 26,4% słyszało o Rzeczniku Praw Dziecka, 9% spotkało się z serwisem Sieciaki.pl, 8,2% słyszało o Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę. Niewielu rodziców słyszało o organizacjach, takich jak Bezpieczne Media i Dyżurnet.pl.

Podsumowanie

Większość dzieci korzysta obecnie zarówno z telefonów, jak i z internetu. Jednocześnie i dzieci, i rodzice zdają sobie sprawę z związanych z tym niebezpieczeństw. Raport wskazuje wiele aspektów, na które powinni zwrócić rodzice – w szczególności dotyczących bezpiecznego korzystania z sieci oraz potencjalnych zagrożeń, których dzieci często sobie nie uświadamiają.

Stosunkowo niewielu rodziców deklaruje, że dzieci nie korzystają z telefonu i z internetu. Wydaje się, że najlepszym wyjściem jest udostępnienie dziecku takiej możliwości, jednak pod odpowiednim nadzorem. Dobrym rozwiązaniem są specjalne aplikacje do kontroli rodzicielskie, jednak wielu rodziców nadal z nich nie korzysta.

Co bardzo istotne, raport wskazuje na dość dużą świadomość u dzieci w wieku 7-14 lat, dotyczącą możliwości oraz zagrożeń, jakie stwarza internet. Regularne rozmowy z dzieckiem oraz śledzenie na bieżąco nowych zagrożeń to najlepszy sposób na ochronę dziecka w sieci.

Paulina Majer

Felietonistka serwisu PanWybierak aktywnie poszukująca odpowiedzi na to, „co”, „gdzie”, „jak” i „kiedy”. Pasjonatka technologii w każdym, najbardziej nietypowym wymiarze. Nieustannie zastanawia się nad tym, jakie nowe rozwiązania przyniesie przyszłość. Prywatnie: aktywna podróżniczka.